Hoogbegaafdheid
"Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Hij of zij schept plezier in creëren." (M.M. Kooijman, 2007)
De manier van denken van mensen met een zeer hoog IQ lijkt fundamenteel te verschillen van de denkwijze van mensen met een IQ dat dichter bij het gemiddelde zit. Dit IQ is niet simpelweg méér van de intelligentie die iedereen bezit, maar fundamenteel een andere manier van denken. Veel hoogbegaafden kunnen niet alleen sneller denken en meer onthouden, maar hebben een andere manier van leren, een andere manier van problemen benaderen en zij houden zich bezig met andere ideeën (Sternberg en Davidson, 1985).
Eigenschappen zoals perfectionisme, rechtvaardigheidsgevoel, sensitiviteit, een kritische instelling en sterke autonomie hebben invloed op het communiceren en het leren.
Het kind of de (jong-)volwassene kan bijvoorbeeld langer wachten met praten, om te luisteren, observeren en een weloverwogen, onafhankelijke mening te kunnen vormen. De verbale reactie is meer begrijpend dan oordelend.
Ongeduld kan optreden, wanneer de omgeving trager of anders denkt en handelt.
Een kritische instelling, het gevoel voor rechtvaardigheid en autonomie zorgen ervoor dat regels om uitleg vragen en niet zonder meer worden opgevolgd. Hoogbegaafde kinderen lossen graag zelf onderling problemen op.
Hoogbegaafdheid uit zich in de spraak- en taalontwikkeling van het jonge kind.
Door perfectionisme kan het kind situaties uit de weg gaan, omdat de uitspraak of het taalgebruik niet perfect zal zijn.
Soms is slordigheid of nonchalance voor het kind een uitweg.
Het kan zijn dat een hoogbegaafd kind relatief laat in de ontwikkeling de "eerste woordjes" zegt.
Dit zijn dan vaak meteen zinsdelen of zinnen.
Er kan sprake zijn van selectief mutisme.
In de ene situatie praat het kind volop, namelijk daar waar het zich veilig voelt.
In de andere situatie praat het kind (bijna) niet, omdat het geen verbondenheid of aansluiting voelt.
Bij het hoogbegaafde kind zorgen de gevoeligheid en de leerstijl (observeren, cognitief analyseren en bedenken hoe het moet) voor een ander verloop in de spraak- en taalontwikkeling en een andere behoefte in verbale communicatie, dan bij het niet hoogbegaafde kind.
Logopedisch !
Hoogbegaafden kunnen baat hebben bij logopedische hulp in spreken en taalgebruik.
Ook kunnen zij baat hebben bij training van de executieve vaardigheden, zie onze pagina "Executieve Vaardigheden".
Bij het kind kan de behoefte aan autonomie ervoor zorgen dat het betrokken wil zijn in het eigen leerproces.
Het kind wil wellicht zelf richting geven aan het leren, invloed hebben in hoe en wat het leert en zicht hebben op de eigen vooruitgang.
Joep (15 jaar, gymnasium eindexamen):
" Waarom is dit bij mij een stijlfout
en bij een beroepsschrijver een stijfiguur ?! "
Roos (17 jaar, muziekberoepsopleiding):
" Ik wilde geen les,
want ik wist niet wat ik wilde leren.
Nu ik weet wat ik wil leren, wil ik les ! "
Top down
In de logopedie kunnen wij de leerstof "top down" aanbieden: van het groter geheel naar de details en wisselen wij tussen verschillende kennisgebieden.
Dit is anders dan "bottom up"-leren: het stap voor stap vanaf onderaan beginnen.
Kinderen en (jong-)volwassenen die top-down denken, zien graag de verbondenheid tussen kennis bij het verwerven ervan.
